شيوه هاي رمز گرداني

1.رمزگرداني محتوايي

يكي از بهترين شيوه هاي رمزگرداني ، رمزگرداني محتوايي است . بدين صورت كه شخص محتواي آيات را به صورت دقيق درك كرده و توالي و پي در پي بودن آيات را بر اين اساس در ذهن خود ثبت نمايد . روان شناسان معتقدند در حافظه درازمدت معمولا اطلاعات بر حسب معني ، رمزگرداني مي شود . اگر شخص بتواند پيوند بين الفاظ آيات و روابط معنوي حاكم بر آنها را كشف كند ، علاوه بر بهبود حافظه  ثبت اطلاعات ، به طور طبيعي اشتباهاتش در آيات مشابه نيز بسيار كاهش مي يابد . به اين خاطره علمي توجه فرماييد : يكي از دانشمندان علوم قرآني نقل مي كند كه در بيابان به عرب باديه نشيني رسيدم و آيه 38 سوره مائده را براي او تلاوت كردم : «وَالسَّارِقُ وَالسَّارِقةٌ فَاقطَعُوِاأَيدِيَهُمَا جَزَاءَ بِمَا كَسَبَا نَكَالًا مِّنَ اللهِ وَ الله عَزِيزٌ حَكِيمٌ؛ و دست مرد و زن دزد را ، به كيفر عملي كه انجام داده اند ، به عنوان يك مجازات الهي قطع كنيد ! و خداوند شكست ناپذير و حكيم است .» انتهاي آيه را به اشتباه اين گونه تلاوت كردم :«وَ الله غَفُورٌ رَّحِيمٌ »عرب باديه نشين گفت: من با قرآن آشنا نيستم ، اما فكر مي كنم اين قسمت از آيه را اشتباه خوانديد ؛ چون اين دستورالهي ، يعني دستور به قطع دست دزد با صفت غفران و رحمت او سازگاري ندارد .مرد دانشمند مي گويد : وقتي دقت كردم ، متوجه شدم كه آيه اين گونه پايان يافته : «وَ الله عَزِيزٌ حَكيمٌ؛ يعني خداوند متعال با عزت و شكست ناپذير بوده و حكيم و سنجيده كار است .» با دقت در معناي آيات ، مي توان پي برد كه در انتهاي آيه چه جمله اي مناسب تر است و مي توان بين بخش هاي مخلف آيه ، پيوند برقرار كرد و آيه را راحت تر به خاطر سپرد .  

2. رمزگرداني ديداري

حافظان قرآن ، اگر چه قرآن را از حفظ تلاوت مي كنندو اگر چ قرآن پيش روي آنها بسته است ، ما هنگام مرور در ذهنخود صفحات قرآن را يكي پس از ديگري ورق مي زنند .بدين جهت ، حافظ مسلط آن است كه وقتي آيه اي را مي خواند ، بداند اين آيه در ابتداي صفحه است يا در انتهاي آن و يا در جاي ديگر صفحه . به اين ترتيب مي تواند پيوستگي و ارتباط محفوظات خود را به خوبي حفظ كند . به عنوان مثال با توجه به مصحف به خط عثمان طه، درچهار آيه قرآن ، اين تعبير به كار رفته است : « مَن فِي السَّماواتِ وَ مَن فِي الأَرضِ». و در آيات ديگر اين جمله به اين صورت آمده است : «مَن فِي السَّماواتِ وَالأَرضِ» با مراجعه به تمام آياتي كه در آنها كلمه «مَن» دو بار تكرار شده ، درمي يابيم كه تمام اين آيات در صفحات سمت چپ قرآن نوشته شده اند . اين آيات عبارتند از : سوره هاي يونس : 66،حج 18،نمل:87 ،زمر:68. توجه به ين نكته ما را از اشتباه در اين آيات باز مي دارد .

3.رمزگرداني شنيداري

اين راهبرايكساني كه آيات را با تكيه بر الحان و نغمات قرآني به ذهن سپرده اند مفيدتر است .دراين صورت مي توان با اختلاف نغمه ها در آيات مختلف، كه به طور طبيعي اتفاق ميفتد ، از اشتباه در آنها جلوگيري كرد و استفاده از يك ترتيل ثابت ، يادآوري را آسان تر مي كند .

4. رمزگرداني ازالفاظ آيه

در اين روش مي توان از هر كلمه ، يك حرف را به عنوان علامت انتخاب كنيم و از كنار هم قرار دادن آنها ، كلمه اي را به عنوان رمز بسازيم و آن را در ذهن خودمان ثبت كنيم تا هر وقت به اين مجموعه آيات رسيديم ،اين كلمه را در ذهن تداعي كنيم و از اشتباه مصون بمانيم . به عنوان مثال در سوره بقره ، آيه 136 آمده است :

«قُولُوا ءَامَنَّا بِاللهِ وَ مَا أُنزِلَ إِلَينَا». در سوره آل عمران نيز آيه 84 مشابه آن است : «قُل ءَامَنَّا بِااللهِ وَ مَا أنزِلَ عَلَينَا». تفاوت مهم اين دو در كلمه هاي «إِلَينَاَ» و «عَلَينَا» است . براي انتخاب رمز، ميتوانيم حرف «ع» را براي آيه آل عمران برگزينيم ؛ چون حرف «ع» هم جزء حروف كلمه «آل عمران»است .

5. رمزگرداني با توجه به وقف و ابتدا

به عنوان مثال درآيات زير مي توان با توجه به جايگاه وقف و ابتدا در آيه ، از اشتباه در آنها جلوگيري كرد .

«وَ جَعَلَ لَكُمُ السَّمعَ وَالأَبصَارَالأَفِئدَةَ لَعَلَّكُم تَشكُرُونِ» (نحل:78)

«وَ جَعَلَ لَكُمُ السَّمعَ وَالأَبصَارَالأَفِئدَةَ قَلُيلًا مَّا تَشكُرُون» (سجده:9)

در آيه نخست ، بعا از كلمه ،  « الأَفِئدَةَ »  جايي براي وقف وجود ندارد و بر روي اين كلمه حرف  «لا»  به نشانه عدم جواز وقف قرار رفته است .اما در آيه دوم مي توان بر روي كلمه  « الأَفِئدَةَ » وقف نمود و از بروز اشتباه جلوگيري كرد.

بسم الله الرحمن الرحيم

درتمام دنيا مرسوم است كه هركار مهمي را با نام يكي ازبزرگان آغازنمايند كه مورد علاقه آنها است . و آن نام نامي ابدي و جاويد بايد باشد زيرا در اين دنيا همه چيز نابودشدني است . اگر نام پيامبران باقي مانده بعلت ارتباط آنها با خداي جهانيان است كه فناناپذير است .

پس براي جاويد ماندن و مبارك ماندن هر كاري و عملي آنرا با خداي جهان ارتباط مي دهيم . زيرا اين ارتباط آن را مبارك مي نمايد . اولين قدم حضرت رسول اكرم (ص): آوردن نام خدا بر زبان بوده. اقرا بسم ربك و حضرت نوح (ع) قبل از سوار شدن در كشتي مي فرمايد : بسم الله مجريها و مرسيها و يا در نامه حضرت سليمان به ملكه سبا در ابتدا مي نويسد انه من سليمان و انه بسم الله الرحمن الرحيم

تنها سوره توبه بسم الله ندارد و اين به خاطر آن است كه اين سوره بعنوان اعلان جنگ با جنايتكاران مكه و كافران است و با توصيف خدا به رحمان و رحيم سازگار نيست .

رسول اكرم (ص): هر عمل مهمي كه بدون گفتن نام خدا شروع شود نافرجام است .

حضرت علي (ع): انسان زماني كه براي انجام كاري نام خدا را بياورد آن عمل خجسته و مبارك گردد.

امام محمد باقر (ع): سزاوار است قبل ازانجام هر كاري نام خدا را به زبان آوريم تا كارمان مبارك شود .

چرا از بين اين همه نام خدا الله را مي گوييم مثلا بسم الخالق ويا بسم الرازق نمي گوييم ؟

زيرا الله جامع تمام نام هاي خداوند است . و نام هاي ديگر خدا شامل يك صفت خداست اما الله تمام نامها را در بر مي گيرد .

بسم الله: به نام خدا .

ب- به معني باء استعانت و كمك خواستن است .

الله: جامع جميع تمام صفات خداوند است .

الرحمن الرحيم:

الرحمن: از اسماء مختص خداست و براي غير به كار نمي رود . ولي رحيم صفتي است درباره خدا و غير خدا.

اين دو صفت از ماده رحمت گرفته شده و رحمت در اصل در لغت هنگامي كه در انسان به كار مي رود به معني آن حالت رقتي است كه در قلب انسان پيدا مي شود و او را به نيكي دعوت مي كند . اما رحمان و رحيم در مورد خدا به معني بخشنده و بخشايشگر تفسير مي شود .

و تفاوت اين 2 كلمه: رحمان به معني احسان عام خدا به بندگان (چه نيكوكار چه كافر و بدكار) مثلا باران نورخورشيد كه براي همه بندگان است .

اما رحيم: رحمت خاص خدا كه به بندگان مطيع و فرمانبردار و صالح مختص است . اما به كار بردن اين دو صفت به معني وسعت رحمت خدا در برابر تمام مخلوقات است .  

الحمدلله رب العالمين: حمد و ستايش براي خداوند پروردگار جهانيان است . وقتي در جهان مي انديشيم و تفكر مي كنيم به تحقيق در برابر اين همه عظمت و بزرگي سر تعظيم فرود مي آوريم . كيست كه به كودك بياموزد مكيدن را كودكي كه نمي تواند از خود دفاعي داشته باشد و كيست كه به زنبور عسل بياموزد چگونه شهد تلخ را به عسل شيرين مبدل نمايد و ......

خداوند به مسلمانان مي آموزد كه با تفكر در آفرينش جهان رب النوع ها را كنار بگذارند و از ديگري اطاعت نكنيد كه خالق اين جهان تنها قدرت كامله اوست . براي همين دراحاديث آمده يك ساعت تفكر در آفرينش بالاتر از عبادت چندين ساله است .

در تاريخ نگاه كنيد . همواره مردم به دنبال خداياني براي ستايش و كسب آرامش خود بوده اند و اين امري خطري است . روميان سي هزار خدا داشته اند . در عصرظهور اسلام هم بت هاي متعددي بوده است . خداوند براي نابودي اين عقايد باطل مي فرمايد هر شبانه روز چندين بار ستايش خداوند يعني الله كه خالق آسمان و زمين است را داشته باشيد تا گرفتار عقايد باطل نگرديد .

الحمد: حمد در برابر افعال نيك و در برابر اعطاء نعمت آورده مي شود اما شكر فقط در مورد دادن نعمت است و حمد جامع تر مي باشد و معني وسيعتري دارد .

لله: جامع تمام صفات و اسماء خداوند است .

رب: پرورش دهنده و مربي استفاده مي شود و به معني مالك هم مي آيد . يعني خدا هم پرورش دهنده و هم مالك جهان است .

العالمين: يعني جهانيان و گاهي به معني انسانهاي يك دوره زمان آمده است و گاهي درمورد افراد عاقل در يك زمان .

اما در اين آيه به معني تمام موجودات جهان است و به معني بسيار وسيع و تمام عالم هستي را دربرمي گيرد .

رحمان الرحيم: تكرار اين كلمات شايد اشاره به رحمت و محبت پروردگار دارد كه دوباره تكرار مي شود و در احاديث وارد شده كه اگر بندگان گناه كنند وپشيمان شوند خداوند آنها را مي بخشد و نسبت به بندگان بخشنده است و اين كه اين كلمات پس از رب العالمين آمده اشاره به اين است كه با تمام قدرت نسبت به بندگان خداوند مهربان است .

مالك يوم الدين: مالك روز قيامت .

دراين قسمت بنده اشاره به يكي از اصول اسلام (قيامت و معاد)مي نمايد. يعني علاوه بر اشاره بر مالكيت جهان براي خدا اقرار به مالكيت روز قيامت هم مي نمايد .

اقرار و اعتراف چه فرقي دارد؟

اقرار به معني گفتن شخص بدون اعمال زور است اما اعتراف برعكس است يعني شخص را وادار مي نماييم .

امام جعفرصادق (ع): يوم الدين يعني روز جزا و حساب .

برخي مفسران مي فرمايند علت نامگذاري رستاخيز به يوم الدين اين است كه آن روز روزي است كه جزا و پاداش بر دين مي دهند .

اياك نعبد و اياك نستعين

پس حمد و ستايش و اعتراف به مالكيت جهان و روز قيامت اينجا فرد از نظر عقيده يك فرد كامل شده . يعني از طرفي ايمان به يگانگي خداوند و از طرفي ايمان به مالكيت خداوند و معاد . يعني هم اصل توحيد و معاد آورده پس ديگر در نظر او تنها قدرت مربوط به ذات خداوند است لذا مي گويد تنها تو را مي پرستم و از تو ياري مي جويم . يعني بنده از همه بريده و تنها خدا را مي بيند پس ديگرمن از كسي اطاعت نمي كنم و سر تعظيم فرو نمي آورم به جز خداوند و زماني كه بنده اي به اين مقام برسد مصداق دعاي روز سه شنبه آن جا كه مي فرمايد اولياء خداوند نه ترسي و نه حزني دارند (فان اوليائك لا خوف عليهم و لا هم يحزنون )و يا آيه 62 سوره بقره آورده مي شود اوليا و مومنان نه ترسي دارند ونه خوفي زيرا فقط او را مي بينند و بس .

اهدنا الصراط المستقيم: ما را به راه راست هدايت نما .

پس از آنكه فرد به توحيد و معاد اقرار كرد از خداوند مي خواهد ما را به راه مستقيم هدايت نما . زيرا وقتي انسان در راه كمال مي رسد هر لحظه امكان دارد شيطان با فتنه و دامهايش انسان را بفريبد . هر چه انسان در راه دين رشد بالايي ميابد شيطان دامهاي بزرگ تر و ظريف تر را برايش ترسيم مي نمايد . لذا نمي توان گفت اوليا و امامان و پيامبر (ص) از اين قضيه مستثني هستند پس آنها چرا بايد اين آيه را بگويند . بارها در قرآن و در كلام پيامبر و امامان آمده ما نيز چون شما بشر هستيم .

تفسير- يعني برگرفتن نقاب از چهره

يعني بايد علاوه بر قرائت و اعتمام به آموزش آن مرحله بعدي يعني تفسير كه فراتر از ترجمه است و به معني درك مفهومي قرآن را دريابيم . قرآن داراي بطن هاي است كه كساني كه تشنه ي حقيقت هستند و خواهان بيشتر مي توانند از آن استفاده نمايند .

سوره حمد: اين سوره كه اولين سوره قرآن است با سوره هاي ديگر قرآن فرق روشني دارد بخاطر اينكه سوره هاي ديگرهمه از زبان خدا است و اين سوره از زبان بنده . بنده احساس مي كند كه به خدا نزديك مي شود و با خدا مناجات مي كند و اين سخن درپرتو حديثي كه امام جعفر صادق (ع) مي فرمايد: دردو مورد ابليس به شدت ناراحت شد هنگام مبعوث شدن پيامبر (ص) و هنگام نزول اين سوره .

اين سوره از دو بخش تشكيل شده و جامع حمد و ستايش خداوند است . يك بخش حمد و ستايش خداوند و توجه به او و بخش ديگر نيازمندي ها و خواسته هاي خويش .

پيامبر (ص): خدا مي فرمايد: سوره حمد را بين خود و بنده ام به دو قسمت تقسيم كرده ام نيمي براي من و نيمي براي بنده ام .

در حديثي ابن عباس نقل مي نمايد كه:

هرچيزي اساسي دارد و اساس قرآن سوره حمد است و از نظر فضيلت برابر دو ثلث قرآن است .

پيامبر (ص): خداوند سوره حمد را بطور مستقل از عطاهاي خود قلمداد نموده و آنرا همرديف قرآن قرار داده است .

پيامبر (ص): مي خواهي بهترين سوره قرآن را به تو نشان دهم آن سوره حمد است .

پيامبر (ص): در بسم الله الرحمن الرحيم اسم اعظم است .

پيامبر (ص): هركس سوره فاتحه را قرائت نمايد چنان است كه تورات و انجيل و زبور و قرآن را خوانده است .

حضرت رسول(ص): افضل آيات قرآن الحمدلله رب العالمين است .

حضرت رسول(ص): هركس به منزل خود بيايد و سوره حمد و توحيد را بخواند خير و بركت بيايد .

جبرئيل به پيامبر (ص) فرمود: من همواره ترسان بودم ازعذاب چون سوره حمد آمد ايمن شدم زيراحمد 7 آيه دارد و دوزخ 7 در دارد و هر آيه يك در جهنم را مي بندد .